De toekomst van kleinschalige logies in Vlaanderen

Vlaanderen als toeristische pionier: een gesprek met Peter De Wilde

Toerisme Vlaanderen zet al enkele jaren in op ‘Reizen naar Morgen’, dat het toerisme in Vlaanderen transformeert naar een model dat zowel economische als maatschappelijke meerwaarde biedt. Ook vereenvoudigt sinds 2023 het logiesdecreet allerlei administratieve processen en zorgt het voor een gelijk speelveld binnen de logiessector. De toekomstplannen van Toerisme Vlaanderen richten zich dan weer op duurzaamheid, digitalisering en het invullen van knelpuntberoepen. Op die manier ontwikkelt Vlaanderen zich verder als een duurzame en aantrekkelijke toeristische bestemming.

Hotelvak was benieuwd naar een stand van zaken en ging hierover in gesprek met Peter De Wilde, CEO van Toerisme Vlaanderen. We presenteren hier het eerste deel van dit verrijkende en zeer boeiende gesprek. Eerst en vooral wilden we weten wat de ambitieuze manager zijn algemene visie op het toerisme in Vlaanderen is, na enkele jaren in het zadel.

“We zetten met Toerisme Vlaanderen intussen al enkele jaren in op een nieuwe strategische visie die we ‘Reizen naar Morgen’ gedoopt hebben. Niet zomaar een vrijblijvende of wollige filosofische benadering van het toerisme van morgen trouwens, want onze huidige bevoegde minister Zuhal Demir heeft van ‘Reizen naar Morgen’ de hoeksteen van haar toeristisch beleid gemaakt. Een erkenning en waardering van deze visie waar we bij Toerisme Vlaanderen zeer dankbaar voor zijn. We zijn hiermee met Vlaanderen trouwens een echte voorloper. Ik spreek regelmatig in het buitenland over onze strategie die ook meer en meer navolging krijgt. Daar waar we in het verleden bijna uitsluitend gefixeerd waren op economische meerwaarde, gerealiseerde overnachtingen en omzetten, het toerisme als ‘money machine’, verleggen we nu het geweer van schouder naar een brede maatschappelijke meerwaarde, inclusief het economische. ‘Reizen naar Morgen’ draait eigenlijk rond evenwicht. Daar waar we vroeger bijna uitsluitend keken naar de belangen van de bezoeker en de sector, en nauwelijks stil stonden bij de negatieve impact van te veel toeristen op hetzelfde moment op dezelfde plek, kijken we nu ook naar de belangen van bewoners, ondernemers en naar de draagkracht en verdraagkracht van de plek zelf. Toerisme is met andere woorden niet langer een doel op zich maar een instrument om mensen en plekken beter te maken en samenlevingen meer te verenigen. Om het even heel concreet te maken, we steken bijvoorbeeld geen belastinggeld in de promotie van cruisetoerisme. Of in bezoekers die alleen maar geïnteresseerd zijn in mooie Instagram-plaatjes, zonder echt te willen connecteren met wat wij de ziel van de plek noemen. Uiteraard gaan we geen muur bouwen rond Vlaanderen. Wie wil komen, zal dat kunnen. Maar we zetten zelf niet actief in op lagekostenmaatschappijen of de snelle groepsbezoeken, omdat hun businessmodel haaks staat op wat duurzaam toerisme zou moeten zijn.”

Welke unieke kenmerken van Vlaanderen wil je graag benadrukken om toeristen aan te trekken?

“Vlaanderen is om verschillende redenen een unieke toeristische bestemming. En dan komen we vanzelf bij de thema’s terecht die we toeristisch ontwikkelen en vermarkten. Vermarkten doen we in eerste instantie in het buitenland omdat dat nu eenmaal de hoofdopdracht van Toerisme Vlaanderen is. Het zal je niet verbazen dat ik gezien mijn dubbel mandaat als leidend ambtenaar van zowel Toerisme Vlaanderen als van het Agentschap Onroerend Erfgoed in de eerste plaats denk aan erfgoedbeleving. Vlaanderen heeft een rijke geschiedenis en cultuur, met prachtige historische steden en monumenten die bezoekers kunnen verkennen. En dat alles op een behapbare, bereisbare oppervlakte. Maar we zetten sinds deze legislatuur ook in op een voor Toerisme Vlaanderen nog relatief nieuw thema, namelijk natuur. Vlaanderen heeft prachtige natuurlijke landschappen, van de kustlijn tot in de groene binnenlanden. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwe Nationale Parken en Landschapsparken die we deze legislatuur erkenden. Wie Vlaanderen zegt, zegt natuurlijk ook fietsen. We zijn een bucketlistbestemming voor wie al eens graag op twee wielen op verkenning gaat, al dan niet in een lycra pakje gehuld. We spelen Vlaanderen uiteraard ook uit als een lekkere bestemming, waar je kan genieten aan elke tafel en elke toog, in een sterrenrestaurant maar net zo goed in de plaatselijke frituur. Maar we zetten ook in op de zakentoerist en halen toonaangevende congressen naar Vlaanderen. We zijn dan wel geen typische zon-zee-strandbestemming, maar eerder een boetiekbestemming met een enorm veelzijdige catalogus waaruit onze bezoekers kunnen plukken. En last but not least zetten we met onze ‘Iedereen verdient vakantie’-werking ook heel hard in op het wegwerken van vakantiedrempels, financiële of andere. Daarmee zijn we echt uniek in de wereld. We kregen bij Toerisme Vlaanderen al verschillende buitenlandse toeristische organisaties over de vloer die wilden weten hoe wij van ‘iedereen verdient vakantie’ geen holle slogan maken, maar een centraal thema in onze werking. Net als toegankelijkheid en familievriendelijkheid trouwens. Zo hebben we een goede samenwerking met de collega’s van Visit Scotland. Zij kregen van ons de knowhow aangereikt om de werking van ‘Iedereen verdient vakantie’ ook te installeren in de Schotse regio.”

Wat zijn de belangrijkste veranderingen die het logiesdecreet met zich meebrengt?

“De grootste verandering was zonder twijfel de administratieve vereenvoudiging. We hebben de drempels verlaagd om te ondernemen door de uitbatingsvergunning af te schaffen en te vervangen door de verplichte aanmelding en de vrijwillige erkenning en sterrenclassificatie. We kregen in eerste instantie wel wat kritiek te slikken vanuit de sector. Maar we zien nu dat het aantal aangemelde logies in Vlaanderen is toegenomen met bijna 9.000 en dat het aantal erkende logies zelfs verdubbeld is naar meer dan 7.000.”

“Met het nieuwe logiesdecreet hebben we ook gezorgd voor een gelijk speelveld binnen de logiessector met dezelfde minimale basisvoorwaarden voor ieder logies, ongeacht de grootte of het type. Met de recente inkanteling van de jeugdverblijven in het logiesdecreet kunnen we bovendien eindelijk spreken van een echt koepeldecreet voor het toeristische logies.”

“Daarnaast was ook de invoering van de Hotel Stars Union-normen als hotelclassificatie een goede zaak. Een groot deel van de Europese landen gebruikt nu die sterrenclassificatie waardoor onze bezoekers uit binnen- en buitenland een transparante en vergelijkbare comfortindeling krijgen. De sterrenclassificatie is vrijwillig, maar toch kiezen nog steeds 8 op de 10 hoteliers hiervoor. Ook ons luxehotelsegment was nog nooit zo groot. Bij de start van het huidige logiesdecreet in 2017 was er in Vlaanderen maar één vijfsterrenhotel. Ondertussen zijn er dat maar liefst zeven, waarvan vier met de hoogste vijf sterren superior-classificatie. En dat zelfs zonder Brussel gerekend, want daar zijn het onze Brusselse collega’s die de sterren toekennen.”

Hoe heeft het logiesdecreet invloed gehad op de toeristische sector tot nu toe?

“Het logiesdecreet is constant mee geëvolueerd met de sector. Het decreet heeft de innovatie die bezig was en is binnen de sector nooit in de weg gestaan, maar tegelijkertijd zijn we blijven inzetten op de basisprincipes van veiligheid en kwaliteit. Dat zie je ook als je naar onze logiessector kijkt. Die is nog nooit zo divers en innovatief geweest. Bovendien krijgen onze logies van hun gasten de beste reviews van Europa.”

“Door onze extra en efficiëntere controles hebben we ook een beter zicht gekregen op het logiesaanbod. Momenteel zijn er meer dan 29.300 aangemelde logies in Vlaanderen. Bij de start van het huidige logiesdecreet in 2017 waren er dat 20.600. Die extra controles zijn ook nodig. Ik trap een open deur in als ik zeg dat de verhuur van kamers en appartementen via onlineplatformen de laatste jaren fors is toegenomen. Met dank aan het nieuwe logiesdecreet is een groot deel daarvan ook officieel aangemeld en erkend. Volgens cijfers van de Europese Commissie is de verhuur via onlineplatformen goed voor bijna een kwart van alle  toeristische logies in de Europese Unie. Gelukkig heeft de Europese Commissie nu een initiatief genomen die de onlineplatformen zal verplichten hun logiesdata vrij te geven aan de lidstaten en overheden. Iets waar we vanuit Vlaanderen, net als veel andere regio’s, steden en landen, al jaren voor ijveren en een aantal rechtszaken rond hebben gevoerd.”

Hoe zie je de toekomst van de kleine logiesverstrekker in Vlaanderen onder het huidige decreet?

“De kleine logiesverstrekker heeft in Vlaanderen zeker een toekomst. Het logiesdecreet houdt trouwens op verschillende vlakken rekening met de kleinschaligheid van logies. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de specifieke brandveiligheidsnormen die gelden voor kleine logiesverstrekkers. Kwaliteit, eigenheid en profilering zullen steeds belangrijker worden. Zeker voor kleinschalige logies. De concurrentie op de markt is groot en ook het aanbod is groter geworden. De klant heeft het allemaal maar voor het uitkiezen, en gaat daarbij meer dan ooit op zoek naar kwaliteit. Een kaart die wij met Toerisme Vlaanderen ook absoluut willen trekken.”